صحت سنجی معامله مبتنی بر تخمین مقدار با لحاظ قاعده غرر در فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی

2 سحر جانجانی گودرزی، دانش آموخته حقوق خصوصی دانشگاه آیت‌الله بروجردی ، بروجرد، ایران

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

از جمله شرایط صحت قراردادها در فقه مذاهب اسلامی، معلوم بودن مقدار عوضین است. براین اساس جهت تعیین مقدار ثمن و مثمن از روش‌های مرسوم عرفی – وزن، شمارش و پیمانه - استفاده می‌گردد. با این وجود گاهی مواقع در عرف مشاهده می‌گردد که جهت تعیین مقدار مورد معامله از تخمین استفاده می‌گردد. به تبع همین رفتار در عرف، در منابع فقهی و حقوقی نیز معاملاتی همانند قباله مطرح گردیده که مقدار مورد معامله با تخمین تعیین می‌شود. به علت خطر موجود در این عقود، از جهت دقیق نبودن میزان تخمین، شبهه غرری بودن آن‌ها مطرح می‌گردد. براین اساس پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، بعد از بررسی دقیق معاملات مذکور و برخی از مصادیق آنها، صحت یا بطلان معاملات فوق را در شریعت اسلام مورد واکاوی قرار داده و در نهایت به این نتیجه رسیده است که براساس اصل آزادی قراردادها، اصل صحت، بنای عقلا، مصلحت اقتصادی و پذیرش سهمی از ریسک اقتصادی باید قائل به صحت معاملات مبتنی بر تخمین در موضوعاتی که مقدار در آن وصف اساسی ندارد. شد. البته برای صحت معاملات تخمینی نیاز است تخمین، روشن، مورد توافق متعاقدین و توسط افراد خبره انجام گیرد. با فقدان شرایط مذکور معاملات تخمینی را باید غرری و باطل دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Feasibility of estimating the amount traded with an approach to the rule of pride In Islamic religious jurisprudence

نویسندگان [English]

  • meisam khazaee 1
  • sahar janjani goodarzi 2
  • sahel goodarzi, 3
1 Associate Professor of University of Ayatollah Boroujerdi
2 Graduated of master. Ayatollah Boroujerdi University. Boroujerd. Iran
3 PhD student in private law. Bu Ali University. Hamedn. Iran.
چکیده [English]

One of the essential conditions for the validity of contracts in Islamic jurisprudence is the clarity of the considerations involved. Accordingly, conventional methods—such as weighing, counting, and measuring—are employed to determine the consideration and the subject matter. However, it is sometimes observed in practice that estimation is used to ascertain the consideration value of the transaction. Following this customary behavior, certain transactions in legal and fiqhi sources, such as contracts, have emerged where the consideration value is determined by estimation. Due to the inherent risks associated with these contracts, particularly the inaccuracies in estimation, concerns regarding gharar (uncertainty in a precarious contract) arise. This study employs a descriptive-analytical method to thoroughly examine these transactions and some of their instances, assessing their validity or nullity under Islamic law. The findings suggest that, based on the principles of contractual freedom, the presumption of validity, the basis of reason, economic prudence, and the acceptance of a share of economic risk, transactions based on estimation should be considered valid in contexts where quantity value is not a fundamental attribute. However, for the validity of estimated transactions, it is essential that the estimation be clear, mutually agreed upon by the contracting parties, and conducted by knowledgeable individuals. In the absence of these conditions, estimated transactions should be deemed gharar and thus rendered invalid

کلیدواژه‌ها [English]

  • Estimation
  • Kharas (estimation)
  • Gharar (Uncertainty)
  • Estimated Contracts
  • Agreements