معیارهای تفسیر قرارداد در حقوق ایران و مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار، دانشکده حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی معیارهای تفسیر قرارداد در حقوق ایران و مصر است. در این راستا، تلاش شده است تا معیارهای موجود در تفسیر قرارداد و تکمیل معیارهایی که در قوانین مصر و ایران بدان اشاره نشده، بررسی شوند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که، اولاً، معیار داخلی در تفسیر قرارداد، تفسیر براساس نتیجه قانونی، موضوع قرارداد و در نظر گرفتن قرارداد به عنوان یک کل برای تفسیر قرارداد است که با بهره‌‌گیری از فقه امامیه و حقوق مدنی ایران و مصر، اختلافی در این معیار وجود ندارد. ثانیاً، در خصوص معیار خارجی تفسیر قرارداد همچون حسن نیّت و تفسیر به زیان تنظیم‌‌کننده قرارداد، اگرچه ابهاماتی در حقوق ایران در خصوص پذیرش این اصول وجود دارد، اما می‌‌توان همچون حقوق مصر این معیارها را پذیرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Contract interpretation criteria in Iranian and Egyptian law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehryar 1
  • Seyede Fateme Hashemi 2
1 Assistant Professor, Faculty of Law, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Law, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present research is the comparative study of contract interpretation criteria in Iranian and Egyptian laws. In this regard, efforts have been made to review the existing criteria in the interpretation of the contract and to complete the criteria that are not mentioned in the laws of Egypt and Iran. The research method is descriptive-analytical and the results indicate that, firstly, the internal standard in the interpretation of the contract is the interpretation based on the legal result, the subject of the contract and considering the contract as a whole for the interpretation of the contract, which is based on Imami jurisprudence. And the civil rights of Iran and Egypt, there is no difference in this criterion. Secondly, regarding the external criterion of contract interpretation, such as good faith and interpretation to the disadvantage of the contract adjuster, although there are ambiguities in Iranian law regarding the acceptance of these principles, these criteria can be accepted just like Egyptian law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contract interpretation
  • Contractual ambiguity
  • Egyptian law
  • Iranian law
  • Imami jurisprudence
  • Good intention
  • Civil law
قرآن کریم.
آملی، محمدتقی (1380). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج 1.
ابراهیمی، یحیی (1388). مطالعه مفهوم و آثار حسن نیت. حقوقی بین‌المللی، 26(41).
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم، ج 5.
اخلاقی، بهروز؛ امام، فرهاد (1385). اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چاپ دوم.
اسلامی، سید محمدهادی؛ قنواتی، جلیل (1389). ترجیح تفسیر علیه تنظیم‌کننده قرارداد. حقوق تطبیقی، 15(1).
اصغری آق‌مشهدی، فخرالدین؛ ابوئی، حمیدرضا (1389). حسن نیّت در اجرای قرارداد در حقوق انگلیس و ایران. مطالعات حقوق خصوصی، 40(2).
امامی، سید حسن (1386). حقوق مدنی. تهران: نشر اسلامیه، ج2-1.
امیری قائم مقامی، عبدالمجید (1385). حقوق تعهدات. تهران: انتشارات میزان، ج1، چاپ سوم.
انور فتح‌الباب، محمد ربیع (2022م). أثر مبدأ حسن النیة فی إنهاء عقود المدة (دراسة تحلیلیة مقارنة). القانونیة، العدد 1.
بجنوردی، محمدحسن (1377). القواعد الفقهیة. قم: نشر الهادی، ج 3.
بحرانی، یوسف (1379). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج 19.
بدوی، سید (1368). حول نظریة عامة لمبدأ حسن النیة فی المعاملات المدنیة. قاهره: جامعة قاهره.
بن عمار، مقنی (2014م). قاعدة تفسیر الشک لمصلحة المذعن. المجلّة الجزائریة للقانون المقارن، العدد 1.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1375). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
حاتمی، حسن (1387). قاعده تقدم تفسیر به زیان متعهد له و یا تنظیم‌کننده قرارداد. نامه مفید، 14(70).
حبیبی، محمود (1392). تفسیر قراردادهای تجاری بین‌المللی. تهران: نشر میزان.
حکیم، محمدسعید (1414ق). المحکم فی أصول الفقه. قم: موسسة المنار، ج 2.
خامنه‌اى، سید على (1424ق). أجوبة الاستفتائات. قم: دفتر مقام معظم رهبری.
خمینی، سید روح الله (1421ق). کتاب البیع. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 1، 3.
خمینی‌، سید روح‌الله (1383). ترجمه تحریر الوسیلة. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم؛ دفتر انتشارات اسلامی، ج2.
خیره، علی خوجه (2023م). انعکاسات مبدأ حسن النیة علی العقد. البحوث القانونیة و الاقتصادیة، العدد 2.
روحانى، سید محمد (1413ق). القواعد الفقهیة (منتقى الأصول). قم: چاپخانه امیر، ج 5.
ره‌پیک، سیامک (1382). منع سوء استفاده از حق. مطالعات اسلامی، شماره 62.
سراج، محمداحمد (1998م). نظریة العقد و التعسف الحق من وجهة فقه الاسلامی. اسکندریة: دارالمطبوعات الجامعیة.
سنهوری، عبدالرازق احمد (1382). الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید. ترجمه محمدحسین دانش کیا، و سید مهدی دادمرزی. قم: انتشارات دانشگاه قم.
سنهوری، عبدالرزاق احمد (1996م). نظریة العقد. بیروت: منشورات الحلبی، ج2-1.
شعاریان، ابراهیم؛ ترابی، ابراهیم (1393). حقوق تعهدات. تهران: شهر دانش، ج1.
شوقی، احمد (2006م). الدراسات البحثیه فی نظریة العقد. الاسکندریة: منشآت المعارف.
شهیدی، مهدی (1380). حقوق مدنی (تشکیل قرارداد و تعهدات). تهران: مجد.
شهیدی، مهدی (1388). اصول قراردادها و تعهدات. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ پنجم.
صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد (1414ق). المحیط فی اللغة. بیروت: عالم الکتاب، ج 8،
صاحبی، مهدی (1376). تفسیر قراردادها در حقوق خصوصی. تهران: انتشارات ققنوس.
صفایی، سید حسین (1386). دوره مقدماتی، حقوق مدنی تعهدات و قراردادها. تهران: انتشارات میزان، چاپ پنجم.
صفایی، سید حسین (1387). حقوق بیع بین‌المللی با مطالعه تطبیقی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم.
صقری، محمد (1401). حقوق بازرگانی اسناد. تهران: انتشارات مجد.
طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دارالکتب العربی.
عامر، حسین (1949م). القوة الملزمة للعقد. القاهره: مطبعه مصر.
عدل، مصطفی (1378). حقوق مدنی. تهران: انتشارات طه، چاپ دوم.
عرفانی، توفیق (1386). تفسیر قرارداد. کانون، شماره 71.
عزیز سلیمان، شیرزاد؛ عثمان علی، یونس (2021م). حسن النیة فی تنفیذ العقد دراسة مقارنة. العلمیة لجامعة جیهان سلیمانیة، العدد 1.
عوجی، مصطفی (2007م). القانون المدنی- العقد. بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیة، ج1.
قاسمی حامد، عباس (1375). مروری اجمالی بر نظریه تعهد به دادن اطلاعات در قرارداد از دیدگاه حقوق فرانسه. کانون وکلا، شماره 164-165.
قشقایی، حسین (1378). شیوه تفسیر قرارداد خصوصی در حقوق ایران و نظام‌‌های حقوقی معاصر. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
کاتوزیان، ناصر (1384). تفسیر قرارداد. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 70.
کاتوزیان، ناصر (1385). قواعد عمومی قراردادها. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ هفتم، ج1.
کاتوزیان، ناصر (1394). کلیات حقوق. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم.
کاویانی، کوروش (1398). حقوق اسناد تجاری. تهران: انتشارات میزان، چاپ دهم.
کاشف الغطاء، محمدحسین (1359). تحریر المجلة. نجف: المکتبة المرتضویة، ج1.
محسنی، حسن (1385). اصل حسن نیت در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی. پژوهشنامه حقوق تطبیقی، شماره 1.
محقق حلّی، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: موسسه اسماعیلیان، ج 2.
محقق داماد، سید مصطفی (1406ق). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم، ج2.
محمود سعد، احمد (1990م). مصادر الالتزام فی القانونین المصری و الیمنی. القاهره: دارالنهضة العربیة.
مراغی، میرزا عبدالفتاح (1417ق). العناوین الفقهیة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ج 2.
مصطفی، حامد (1943م). تفسیر العقد فی الشریعة الاسلامیة. مجلة القضاء، شماره 46.
موسوی بجنوردی، سید حسن (1386). نقش حسن نیت در عقود قراردادها در فقه و حقوق. حقوق و علوم سیاسی، شماره 2.
موسوی، سید فضل‌الله؛ موسوی، سید مهدی؛ وکیلی مقدم، محمدحسین؛ غلامی، مهدی (1391). مطالعه تطبیقی اصول تفسیر قرارداد. پژوهش حقوق خصوصی، 1(1).
یزدانیان، علی؛ آرایی، حمید (1395). مطالعه تطبیقی تفسیر موسع و مضیق از قاعده تفسیر قرارداد به زیان تنظیم‌کننده در قراردادهای بیمه. پژوهش‌های حقوقی، 15(29).
یزدى، سید محمدکاظم (1415ق). سؤال و جواب (للسید الیزدی). تهران: مرکز نشر العلوم الإسلامی.
Posner, R. (2004). The Law and econoomicsof contract interpretation. Chicago Law schole Review, Vol. 229.
Treitel, G.H. (1999). The Law of Contract.10th rd. London, Sweet: Maxwell Pub.